Neden Atık Yönetimi?

İnsanların ve diğer canlıların karşılıklı etkileşim halinde bulundukları fiziki, biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel ortam olarak tanımlanan çevre, tüm canlıların varlıklarını sürdürebilmeleri açısından kritik bir öneme sahiptir. Canlıların sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi sağlıklı bir çevrenin varlığına bağlıdır. Ancak son yıllarda özellikle küreselleşme ve teknolojik alanda yaşanan hızlı gelişmelere bağlı olarak çevre sorunları, canlıların varlıklarını tehdit ederek, ülkelerin kendi ulusal sorunları olmaktan çıkmış ve uluslararası bir sorun haline gelmiştir. Bu kapsamda hava, su, toprak, canlı çeşitliliği vb. kaynakların dikkatli kullanılarak, gelecek nesillere aktarılması ve sürdürülebilir çevre konusunda çalışmaların etkin bir şekilde yürütülebilmesi amacıyla entegre bir yönetim sisteminin gerekliliği ihtiyacı doğmuştur.

Herhangi bir ürünün tasarım aşamasından başlayarak; üretim, tüketim, atık oluşumu, atığın geri dönüştürülmesi ve/veya bertarafını kapsayan bir disiplin olarak atık yönetimi; evsel, tıbbi, tehlikeli ve tehlikesiz atıkların minimizasyonu, kaynağında ayrı toplanması, ara depolanması, gerekli olduğu durumda atıklar için aktarma merkezleri oluşturulması, atıkların taşınması, geri kazanılması, bertarafı, geri kazanım ve bertaraf tesislerinin işletilmesi ile kapatma, kapatma sonrası bakım, izleme kontrol süreçlerini içeren bir yönetim biçimidir.

Atık Yönetimi’ ne göre, “Atık Hiyerarşisi” kapsamında başlıca 5 temel stratejinin uygulanması öngörülmektedir. Atık Hiyerarşisi üst basamaktan alt basamaklara doğru değerlendirilir. İlk aşama atığın oluşmasının önlenmesi, eğer bu sağlanamıyorsa atığın minimizasyonu, diğer bir deyişle atığın en aza indirilmesi hedeflenir. Daha sonra atığın yeniden kullanımı eğer bu da mümkün olmuyorsa önce geri dönüşüm ve sonra enerji geri kazanımı amaçlanmaktadır. Bu uygulanan yöntemlerden sonra elimizde kalan atığa ya da bu yöntemleri uygulayamadığımız atığa yapılacak en son işlem bertaraftır (düzenli depolama, yakma gibi).

Atık Yöntemine İlişkin Genel İlkeler

Doğal kaynakların olabildiğince az kullanıldığı temiz teknolojilerin geliştirilmesi ve kullanılması,
Üretim, kullanım veya bertaraf aşamalarında çevreye zarar vermeyecek veya en az zarar verecek şekilde tasarlanan ürünlerin pazarlama ve teknik gelişiminin sağlanması,
Geri kazanım sonrasında geriye kalan tehlikeli maddelerin nihai bertarafı için uygun tekniklerin geliştirilmesi ve uygulanması, suretiyle önlenmesi ve azaltılması,
Atık üretiminin kaçınılmaz olduğu durumlarda geri dönüşüm, tekrar kullanım ve ikincil hammadde elde etme amaçlı diğer işlemler ile atığın geri kazanılması veya enerji kaynağı olarak kullanılması,
Atıkların ayrılması, toplanması, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı sırasında su, hava, toprak, bitki ve hayvanlar için risk yaratmayacak, gürültü, titreşim ve koku yoluyla rahatsızlığa neden olmayacak, doğal çevrenin olumsuz etkilenmesini önleyecek ve böylece çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntem ve işlemlerin kullanılması,
Farklı türdeki atıkların kaynağında ayrı toplanması,
Atıkların en yakın ve en uygun olan tesiste, uygun yöntem ve teknolojiler kullanılarak bertaraf edilmesi,
Her türlü faaliyet sırasında doğal kaynakların ve enerjinin verimli kullanılması amacıyla, atık oluşumunu kaynağında azaltan ve atıkların geri kazanılmasını sağlayan çevre ile uyumlu teknolojilerin kullanılması.